SZACOWANIE ZASOBÓW ZŁÓŻ SUROWCÓW MINERALNYCH spis

SPIS TREŚCI:

Przedmowa.. 9

ROZDZIAŁ 1

MERYTORYCZNE ASPEKTY SZACOWANIA ZŁÓŻ SUROWCÓW MINERALNYCH

1.1. Uwagi wstępne. 11

1.2. Ewolucja szacowania złóż surowców mineralnych 11

1.3. Definicje podstawowych pojęć dotyczących szacowania zasobów złóż surowców mineralnych . 12

1.4. Cel szacowania zasobów złóż surowców mineralnych.. 14

1.5. Poszukiwania złóż surowców mineralnych. 15

1.6. Założenia rozwoju krajowej bazy złóż surowców mineralnych. 16

1.7. Sposoby opracowywania dokumentacji geologicznej 16

1.8. Proces opracowywania dokumentacji geologicznej 18

1.9. Zakres podstawowych informacji dla opracowania dokumentacji geologicznej 19

1.10. Podstawowe informacje oparte na badaniach technologicznych 23

1.11. Hipotezy interpretacji złoża.. 24

1.11.1. Hipoteza geologiczna. 25

1.11.2. Hipoteza geometryczna 25

1.11.3. Hipotezy stochastyczne 25

1.12. Geometryzacja złoża. 26

1.13. Analityczna interpretacja złoża 28

1.14. Określenie bilansu produkcja — zasoby.. 31

1.15. Ustalanie wytycznych eksploatacyjnych.. 35

1.16. Systematyka zasobów złóż surowców mineralnych..*. 35

ROZDZIAŁ 2

PRAWNE ASPEKTY SZACOWANIA ZŁÓŻ SUROWCÓW MINERALNYCH

2.1. Wiadomości wstępne. 39

2.2. Ustalanie stałych zasobów złóż surowców mineralnych w świetle obowiązujących przepisów prawnych. 40

2.3. Kategorie poznania zasobów stałych surowców mineralnych.. 45

2.4. Warunki zaliczania zasobów złoża ropy naftowej lub gazu ziemnego do poszczególnych kategorii poznania zasobów. 47

2.5. Projekt badań geologicznych. 47

2.6. Forma sporządzania dokumentacji geologicznej . 48

2.7. Zasady sporządzania bilansu złóż surowców mineralnych 49

2.8. Zasady prowadzenia ewidencji zasobów złóż surowców mineralnych. 50

ROZDZIAŁ 3

POBIERANIE I POMNIEJSZANIE PRÓBEK ZE ZŁÓŻ SUROWCÓW MINERALNYCH

3.1. Wiadomości wstępne. 52

3.2. Liczność próbki miarodajnej. 52

3.3. Ciężar próbki miarodajnej.. 54

3.4. Określenie wartości współczynnika k 54

3.5. Uwzględnienie niejednakowej wielkości ziarn w próbce 58

3.6. Empiryczne określenie stałych we wzorach na pobieranie i pomniejszanie próbek . 58

3.7. Obliczanie stadiów pomniejszania próbki. 60

3.8. Sposoby pobierania próbek. 62

3.8.1. Próbki zdzierkowe 63

3.8.2. Rodzaje bruzd. 67

3.8.3. Próbki z rdzeni wiertniczych. 68

3.8.4. Próbki punktowe 68

3.8.5. Próbki łączone. 69

3.9. Sposoby pomniejszania próbek 71

3.10. Wykonywanie czynności pomniejszania próbki.. 77

ROZDZIAŁ 4

CEOMETRYZACJA ZASOBÓW ZŁÓŻ SUROWCÓW MINERALNYCH

4.1. Problematyka geometryzacji złóż stałych surowców mineralnych 79

4.2. Problematyka geometryzacji złóż migrujących (płynnych i gazowych). 96

ROZDZIAŁ 5

ANALITYCZNA INTERPRETACJA ZASOBÓW ZŁÓŻ SUROWCÓW MINERALNYCH

5.1. Pojęcia podstawowe.. 101

5.2. Rozkład gęstości prawdopodobieństw parametru złożowego.. 105

5.3. Momenty parametru złożowego .. 109

5.4. Własności wariancji i kowariancji parametrów złożowych 111

5.5. Własności dystrybuanty normalnego rozkładu parametru złożowego. 113

5.6. Cechy zbiorcze określające kształt krzywej rozkładu gęstości prawdopodobieństw parametru złożowego 116

5.7. Miara skośności rozkładu gęstości prawdopodobieństw parametru złożowego 117

5.8. Miara ekscesu rozkładu gęstości prawdopodobieństw parametru złożowego. 118

5.9. Graficzne określenie pewności parametru złożowego o normalnej gęstości prawdopodobieństwa 122

5.10. Zasada sporządzania drabinek dystrybuant 122

5.11. Konstrukcja graficznego całkowania. 124

5.12. Harfa dystrybuanty rozkładu parametru złożowego 125

5.13. Określenie przedziału ufności parametru złożowego przy zastosowaniu drabinki dystrybuanty 126

5.14. Geometryczna interpretacja parametru złożowego jako zmiennej losowej.. 128

5.15. Geometryczna interpretacja uśredniania złóż surowców mineralnych. 130

5.16. Analiza wariancyjna trzykrotnie rozwarstwionego parametru złożowego 135

5.17. Błąd pobierania próbki oraz błąd uśredniania informacji o stanie złoża surowców mineralnych 138

5.18. Łańcuchowe wyrównywanie wartości parametru złożowego.. 139

5.19. Monotropowe odchylenie standardowe politropowego parametru złożowego. 140

5.20. Różny charakter politropizmu parametru złożowego.. 147

5.21. Analiza wariancyjna polimorficznego parametru złożowego.. 151

5.22. Przykłady politropizmu parametru złożowego.. 154

5.22.1. Politropizm złóż rudy siarki. 154

5.22.2. Polimorfizm złóż rudy cynku i ołowiu.. 155

5.23. Wariancja anizotropowego parametru złożowego. 156

5.24. Empiryczny wykres wektorialnej zmienności parametru złożowego.. 160

5.25. Anizotropia potencjału parametru złożowego .. 166

5.26. Monotropowy wykres anizotropowego parametru złożowego.. 170

5.27. Tok analizy stochastycznej parametru złożowego 172

5.28. Średnia wektorialna zmienność parametru złożowego.. 174

5.29. Tropizm transformowanych parametrów złożowych 177

5.30. Zastosowanie rozkładów R-normalnych do charakteryzowania monotropowych parametrów złożowych 177

5.31. Zastosowanie transformacji R dla określenia estymatorów wartości przeciętnej parametru złożowego 182

5.32. Zmienności pierwotnej zmiennej losowej określone przy zastosowaniu transformacji R . 184

5.33. Przedziały ufności rozkładu R-normalnego. 185

5.34. Określanie błędu szacowania zasobów złóż surowców mineralnych. 186

5.34.1. Błąd obliczenia zasobów wynikający z liczby i rozmieszczenia punktów informacyjnych 187

5.34.2. Zależność między poznaniem budowy geologicznej a priori i a posteriori . 189

5.35. Zasady racjonalnego rozmieszczenia punktów informacyjnych. 193

5.36. Dopuszczalna odległość eksploatacji wyników badań zasobów złóż surowców mineralnych 194

5.37. Analiza błędów obliczania zasobów stałych złóż surowców mineralnych 201

5.37.1. Błąd wynikający z nierównomierności rozmieszczenia punktów informacyjnych . . . . 201

5.37.2. Błąd nierównomiernie rozmieszczonych informacji transformowanej zmiennej losowej 204

5.37.3. Testowanie nierównomierności rozmieszczenia punktów informacyjnych.. 205

5.37.4. Błąd wynikający z niedokładności laboratoryjnych metod określania jakości parametru złożowego 206

5.37.5. Błąd wynikający z nieciągłości złoża 208

5.38. Zwiększenie efektywności określania zasobów przez dobór właściwego estymatora parametru złożowego 215

5.39. Przypadek rozkładów logarytmiczno-normalnych. 216

5.40. Przypadek rozkładów R-normalnych 220

ROZDZIAŁ 6

OBLICZANIE ZASOBÓW STAŁYCH SUROWCÓW MINERALNYCH

6.1. Określenie kryteriów bilansowości złóż surowców mineralnych. 222

6.1.1. Kryterium bilansowości ekonomicznie uzasadnione 223

6.1.2. Kryterium bilansowości geologicznie uzasadnione 223

6.1.3. Analityczne określenie kryterium bilansowości złoża.. 224

6.2. Obliczanie zasobów stałych złóż szczelnych (ciągłych).. 225

6.2.1. Uwzględnienie błędu określenia zasobów ciągłych 226

6.3. Zasoby geologiczne złóż jako podstawa bilansu produkcja — zasoby 227

6.4. Określenie odległości otworów poszukiwawczych na podstawie bilansu produkcja — zasoby 229

6.5. Określenie bryły złoża. 231

6.6. Obliczanie zasobów złóż surowców mineralnych metodami pośrednimi 231

6.6.1. Projektowanie minimalnej liczby punktów oporowych służących do cechowania pośredniej metody ustalania zasobów. 232

6.7. Węzeł poszukiwawczy. . 233

6.8. Maksymalna odległość ekstrapolacji 233

6.9. Zasady eliminacji obszarów złoża . 234

6.10. Geometryczne metody obliczania zasobów stałych . . 235

6.10.1. Geometryczne metody obliczania zasobów na podstawie interpretacji wyników prac poszukiwawczych.. 235

6.10.1.1. Metoda przekrojów 238. 6.10.1.2. Metoda warstwie 241

6.10.2. Geometryczne metody obliczania zasobów bezpośrednio na podstawie wyników robót poszukiwawczych '.. 241

6.10.2.1. Metoda trójkątów 241. 6.10.2.2. Metoda oczek sieci poszukiwawczej 243. 6.10.2.3. Metoda . bloków eksploatacyjnych 243. 6.10.2.4. Metoda estymatorów 244. 6.10.2.5. Metoda bloków geologicznych 245. 6.10.2.6. Metoda ważonych estymatorów (sposób Bołdyriewa lub Trembeckiego) 245. 6.10.2.7. Metody estymowania średniej jakości złoża 248

6.11. Metody statystyczne (stochastyczne) obliczania zasobów surowców mineralnych . . 250

6.11.1. Wiadomości wstępne . 250

6.11.2. Podstawowe założenia metod statystycznych.. . 251

6.11.3. Graficzna charakterystyka parametru złożowego. 251

6.11.4. Rozkład Chaliera 252

6.11.5. Rozkład normalny.. 253

6.11.6. Testowanie skalarnej zmienności złoża.. 256

ROZDZIAŁ 7

OBLICZANIE ZASOBÓW ZŁÓŻ MIGRUJĄCYCH

7.1. Obliczanie zasobów złóż gazu ziemnego.. 264

7.1.1. Określanie normalnej objętości gazu ziemnego. 264

7.1.2. Określanie zasobów gazu ziemnego metodą powierzchniową . 266

7.1.3. Określanie zasobów gazu ziemnego w warunkach wodnonaporowych 266

7.1.4. Określanie zasobów suchego gazu ziemnego.., 266

7.1.5. Określanie zasobów gazu ziemnego metodą spadku ciśnienia. 268

7.2. Obliczanie zasobów złóż ropy naftowej.. 270

7.2.1. Systematyka metod określania zasobów ropy naftowej. 270

7.2.2. Metody statyczne obliczania zasobów złóż ropy naftowej zwane również metodami geometrycznymi 271

7.2.3. Parametry określające zachowanie się ropy naftowej w zbiorniku.. 272

7.2.4. Parametry określające własności ropy naftowej. 274

7.2.5. Uproszczone objętościowe metody określania zasobów złóż ropy naftowej . 280

7.2.5.1. Metoda wykorzystania porów skał zbiornikowych 280. 7.2.5.2. Metoda hektarowa 281.

7.2.6. Metody bilansu zawartości zbiornika ropy naftowej.. 281

7.2.6.1. Bilansowanie ilości gazowych frakcji węglowodorów rozpuszczonych w ropie naftowej złoża nie zawierającego czapy gazowej ani wód okalających 282. 7.2.6.2 Bilans zawartości złoża ropy naftowej w warunkach wodnonaporowych przy stałym ciśnieniu 283

7.2.7. Dynamika wypływu ropy naftowej. 284

7.2.8. Metoda dynamiki czasowej określania zasobów ropy naftowej 285

7.2.9. Określanie bilansu ropy naftowej metodą dystrybuanty. 289

7.2.10. Określenie zasobów ropy naftowej jako wielokrotności początkowej wydajności ropy naftowej. 290

7.2.11. Określanie zasobów ropy naftowej metodą średniej chwili eksploatacji 291

7.2.12. Określanie zasobów ropy naftowej metodą entropii wydajności otworu eksploatacyjnego . 292

7.2.13. Obliczanie zasobów ropy naftowej metodami dynamiki ciśnieniowej. 297

7.2.14. Metoda entropii roponośności otworu eksploatacyjnego zastosowana do określenia

jego zasobów.. 300

ROZDZIAŁ 8

PROJEKTOWANIE STWIERDZAJĄCYCH ROBÓT GEOLOGICZNYCH

Wiadomości wstępne. 309

Projektowanie sieci otworów sprawdzających koncepcję budowy złoża 310

Projektowanie gęstości informacji o złożu stałych surowców mineralnych.. 311

Etapy zagęszczania sieci  poszukiwawczych dla eksploatacji masowej. 313

Zagęszczanie sieci wierceń poszukiwawczych dla celów eksploatacji selektywnej.. 314

Projektowanie kształtu sieci poszukiwawczej 315

ROZDZIAŁ 9

OBLICZANIE WYTYCZNYCH EKSPLOATACYJNYCH

Systematyka matematycznego modelu złoża i górotworu .. 321

Maksymalizacja wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego z pól eksploatacyjnych. . . . 323

9.2.1. Symetria sieci homogenicznych .. 324

9.2.2. Związki metryczne prostych sieci ortogonalnych. 327

9.2.3. Związki metryczne sieci ortogonalnej oraz zdeformowanej sieci otworów eksploatacyjnych .. 328

System rozwiercania złoża roponośnego.. 330

9.3.1. Maksymalizacja właściwej wydajności sieci otworów przy eksploatacji pełzającej 331

9.3.2. Analityczne prognozowanie wydajności początkowej otworu eksploatacyjnego znajdującego się w strefie drenażu 332

9.3.3. Optymalizacja systemu eksploatacji pełzającej.. 335

9.3.4. Maksymalizacja produkcji ropy naftowej z pełzającej sieci otworów eksploatacyjnych 336