REPETYTORIUM MATURA 2023 CHEMIA

Spis treści

Atomy, cząsteczki i stechiometria chemiczna

• Atom - ujęcie klasycznePojęcia podstawoweUstalanie wzorów związków chemicznychMasa atomowa i średnia ważona masa izotopowaMasa cząstek (molekuł)Charakterystyka cząstek elementarnychNaturalne przemiany jądroweReguła przesunięć Soddy'ego - FajansaOkres półtrwania
• StechiometriaMol, masa molowaObjętość molowa w warunkach normalnych i standardowychObjętość molowa w warunkach dowolnychPrawo stałości składuPrawo zachowania masyUłamki składników: masowe, molowe i objętościoweZawartość procentowa składników w mieszaninie lub w związku chemicznymWydajność reakcji chemicznejWyprowadzanie wzorów elementarnychZależności stechiometryczne na bazie równań reakcjiObliczanie składu mieszanin poreakcyjnychObliczanie składu mieszanin w oparciu o gęstości mieszanin

Budowa atomu

• Budowa atomu a układ okresowy pierwiastków
• Budowa atomu - ujęcie kwantoweLiczby kwantoweKontur orbitalu (chmury elektronowej)Reguły zabudowy orbitaliKonfiguracja elektronowa stanu podstawowego na przykładzie atomu selenuElektronyKonfiguracja jonówWzbudzony stan elektronowy
• Układ okresowy pierwiastków (uop) - ujęcie klasyczneNazwy grupPojęcia podstawoweCharakterystyka połączeń czwartego okresu uop grup 1-2 i 13-18Zmiany wielkości na tle układu okresowego

Wiązania chemiczne. Oddziaływania międzycząsteczkowe

• Budowa cząsteczki - ujęcie klasycznePojęcia podstawoweWzory chemiczneWiązania chemiczne - definicje, podziałWłaściwości substancji, w których występują różne rodzaje wiązańWzory elektronowe cząsteczek
• Budowa cząsteczek - ujęcie kwantoweKolejność poziomów energetycznych cząsteczkiHybrydyzacja orbitali atomowychRodzaje hybrydyzacjiKształt cząsteczek lub jonów dla poszczególnych liczb przestrzennych
• Alotropia pierwiastków

Kinetyka i statyka chemiczna. Energetyka reakcji chemicznych

• Pojęcia podstawowe
• Sposoby wymiany energii pomiędzy układem i otoczeniem
• Konwencja międzynarodowa znaków energii
• Funkcje termodynamiczne
• Zasady termodynamiki
• Definicja szybkości reakcji i wpływ różnych czynników na szybkośćZależność szybkości reakcji od temperatury (v = v(T))Zależność szybkości od stężenia (v = v(c))
• Rząd reakcjiCząsteczkowość reakcjiBadanie wpływu różnych czynników na szybkość reakcji - zasada ogólna
• Kataliza chemiczna - zależność szybkości od obecności innych substancjiPodział
• Prawo działania mas - prawo Guldberga i Waagego
• Zależność stałej od temperatury
• Reguła przekory (Le Chateliera-Brauna)

Roztwory

• Roztwory i reakcje w roztworach wodnychPodział roztworówRoztwory koloidalnePodział koloidówPorównanie koloidówMetody rozdzielania mieszaninRozpuszczanie, roztwarzanieEfekty towarzyszące rozpuszczaniuReakcje w roztworach wodnych
• Stężenia chemiczneStężenia procentoweStężenie moloweRozpuszczalnośćPrzeliczanie stężeńMieszanie roztworów - reguła krzyża
• Stechiometria mieszanin
• Obliczanie mas molowych mieszanin
• Projektowanie podstawowych doświadczeńSporządzanie roztworu o danym stężeniuProjektowanie prostej identyfikacji jonów w roztworze - zasada ogólnaPorównywanie mocy elektrolitów - zasada ogólnaZbieranie gazów wydzielanych w trakcie doświadczeniaOczyszczanie mieszanin gazowychOtrzymywanie różnych gazów w laboratorium szkolnym

Reakcje w roztworach wodnych

• Dysocjacja elektrolitycznaTeoria dysocjacji ArrheniusaTeoria Bronsteda-Lowry'egoTeoria Lewisa
• Formy zapisu równań reakcji jonowychOgólne zasady zapisu równań reakcji jonowych
• Elektrolity mocne i „lotne”Przykłady równań reakcji jonowych
• Stałe równowagiStała równowagi reakcji dysocjacji nazywana stałą dysocjacjiIloczyn jonowy wody
• Hydroliza związków organicznych i nieorganicznych
• Bufory - definicja i zasada działaniaDziałanie roztworu buforowego

Systematyka związków nieorganicznych

• Równania reakcji otrzymywania substancji nieorganicznychTlenkiWodorkiWodorotlenkiKwasySoleHydroksosole i wodorosoleAzotkiWęglikiProjektowanie podstawowych doświadczeń

Utlenianie i redukcja

• Reguły wyznaczania stopni utlenieniaMetody uzgadniania równań reakcji redoks (bilans klasyczny i jonowo-elektronowy)
• Przewidywanie własności utleniająco-redukujących atomów i prostych jonów
• Przewidywanie kierunku reakcji redoks
• Badanie zachowania się metali w reakcjach z kwasami - zasada ogólna
• Porównywanie własności utleniająco-redukujących substancji - zasada ogólna
• Porównywanie aktywności metali - zasada ogólnaPorównywanie aktywności metali - przykład
• Najlepsze utleniaczePrzewidywanie produktów reakcji redoks z zastosowaniem manganianu(VII) potasu (KMnO4)Badanie własności utleniających manganianu(VII) potasu w zależności od środowiskaBadanie własności utleniających manganianu(VII) potasuBadanie własności utleniających związków chromu(VI)Własności utleniające kwasu azotowego(V)Własności utleniające kwasu siarkowego(VI)Własności utleniające fluorowców

Elektrochemia. Ogniwa

• OgniwaPrzykłady ogniw galwanicznych
• ElektrolizaReguły wydzielania się składników na elektrodach podczas elektrolizy

Metale, niemetale i ich związki

• Substancje proste - charakterystyka metali i niemetali
• Barwa płomienia i roztworów
• Przykłady związków pierwiastków bloku S i P
• Pierwiastki bloku DUwagi ogólneChromManganŻelazoSrebroMiedźCynk
• Podstawy analizy chemicznejMiareczkowanieAnaliza spaleniowa - analiza elementarna

Zastosowanie wybranych związków nieorganicznych i ochrona środowiska

• Właściwości SiO2 i jego odmiany występujące w przyrodzie, proces produkcji szkłaCharakter chemiczny SiO2Proces produkcji szkła
• Rodzaje, właściwości i zastosowanie szkła
• Surowce do produkcji wyrobów ceramicznych, cementu i betonu
• Rodzaje skał wapiennych w przyrodzie, właściwości i zastosowanie. Wykrywanie skał wapiennychWykrywanie skał wapiennych w minerałach
• HydratyNazewnictwo hydratów
• Proces zmydlania tłuszczów. Mydła jako przykład detergentówOtrzymywanie mydełOdczyn wodnego roztworu mydłaWpływ twardości wody na mydła i detergenty
• Eutrofizacja wód
• Charakter chemiczny składników środków czystości
• Emulsje
• Niektóre składniki leków i ich działanie
• Procesy fermentacyjneFermentacja alkoholowaFermentacja mlekowaFermentacja octowaFermentacja masłowa
• Sposoby konserwacji żywności, zapobiegania psuciu się
• Właściwości gleby i jej pHWarstwy gleby
• NawozyWpływ nawozów na pH gleby
• Zanieczyszczenia gleb i sposoby ochrony przed jej degradacjąRekultywacja
• Surowce służące do pozyskiwania energii
• Destylacja ropy naftowej
• Alternatywne źródła energii
• Liczba oktanowa i sposoby jej zwiększania
• Rodzaje tworzyw sztucznych
• Włókna naturalne i sztuczneDoświadczenia pozwalające odróżnić włókna białkowe, celulozowe, sztuczne i syntetyczneWłókna syntetyczne
• Zanieczyszczenia powietrzaSkutki zanieczyszczeń powietrzaWpływ zanieczyszczeń na organizm człowiekaOchrona powietrza

Chemia organiczna

• Podział związków organicznych
• Wiązania w związkach organicznych i typ hybrydyzacji
• Reakcje w chemii organicznejReakcje charakterystyczne dla związków organicznych
• Przewidywanie właściwości fizycznych i chemicznych związków organicznychTemperatury przemian fazowychRozpuszczalność w rozpuszczalnikach
• Izomeria w związkach organicznychRodzaje izomeriiRodzaje izomerii omawiane w szkole średniejIzomeria optycznaUstalanie konfiguracji absolutnejWzory stereochemiczneRodziny konfiguracyjne
• Podstawowe szeregi homologiczne lub związki danej klasyWęglowodory nasycone, nienasycone, cykliczneWęglowodory aromatyczneAlkoholeFenole, aminy, amidyZwiązki karbonylowe - aldehydy i ketonyKwasy karboksyloweAmino- i hydroksykwasyCukry proste
• Nazewnictwo związków organicznychWęglowodory nasycone o łańcuchach prostychWęglowodory cykliczneWęglowodory nienasycone (alkeny, alkiny, alkadieny)Węglowodory aromatyczne (areny)Pochodne węglowodorówAlkoholeFenoleAldehydyKetonyKwasy karboksyloweSole i estry kwasów karboksylowychAmidy kwasoweAminy
• Podstawowe odczynniki w chemii organicznej
• Charakterystyka i reaktywność związków organicznychWęglowodoryAlkoholeFenoleZwiązki karbonyloweKwasy karboksyloweAminyAmidy kwasoweWielofunkcyjne pochodne węglowodorów
• Aminokwasy
• Cukry
• BiałkaKwasy nukleinoweWłaściwości fizyko-chemiczne kwasów nukleinowychTworzywa sztuczne